Britanya'nın AB üyeliğinin oylandığı referandum sonucunda "çıkış" (Brexit) taraftarları çoğunluğu sağladı. Pandora'nın kutusu açılıyor!
Küresel Krizin Yarattığı Eğik Düzlem
Her siyasal gelişmeyi ekonomik değişkenlerle anlamaya çalışmanın sağlıklı bir düşünce izleği oluşturmama ihtimali çok yüksek. O nedenle Brexit'i getiren Britanya içi politik nedenleri bu yazının kapsamı dışında tutacağım ve küresel krizin yarattığı "eğik düzlem" üzerine bazı noktalara işaret edeceğim.
2008'den itibaren kapitalizmin tarihindeki dördüncü büyük ekonomik kriz evresinin içindeyiz. Bu denli büyük ekonomik krizlerin siyasi sonuçlar yaratmaması beklenemez. Ancak bu sonuçlar tek bir yönde ilerleyen ve doğrusal nitelikte olmaktan ziyade, krizin eşitsiz ve bileşik gelişimi ile birlikte, farkı coğrafyalardaki sınıfsal, kurumsal ve siyasal yapılara göre şekil almakta. Küresel ekonomik krizin yarattığı eğik düzlem, kuvvetli bir ekonomik toparlanmanın yaşanmadığı, resesyonun sınırında gezen düşük büyüme patikasının giderek kalıcılaştığı ve toparlanmaya dair herhangi bir pozitif sinyalin de görünmediği bir durumu anlatıyor.
Resesyonun sınırında gezinen ekonominin en önemli toplumsal sonucu, insanların daha iyi bir gelecek beklentisinin giderek kaybolması. Dolayısıyla, "eğik düzlemin" yarattığı bu ekonomik ve siyasal atmosfer, her türlü statükonun sarsılmasına yol açabilir. Ancak bu sarsılmalar olumlu sonuçlar verebileceği gibi olumsuz sonuçlar da verebilir.
Sermayenin Avrupa Deneyi
Brexit kararı, bu eğik düzlem içinde anlaşılmalı. İlk saatlerdeki piyasa tepkileri, küresel krizin halen sürdüğünü ve ekonomilerin ne kadar kırılgan olduğunu bir kez daha gösterdi. Avrupa özelinde bu kırılganlığı besleyen en önemli gelişme ise, Alman sermaye çevrelerinin tüm Avrupa'ya krize çözüm olarak kemer sıkma politikalarını dayatmaları oldu. Avrupa genelinde çalışanları disipline etme amacıyla kemer sıkma paketinin krizdeki ülkelere dayatılması, krizin daha da derinleşmesini getirdi. Bu tehlikeli deneyde ortaya çıkan sonuç her ülkede sağın yükselişi oldu. Göçmen dalgalarının süreceğini de düşünürsek bu eğilim sürecek! Dolayısıyla, Brexit ile ortaya çıkan gelişme, krize karşı "daha fazla neoliberalizm" yanıtını veren sermaye çevrelerinin bu projesinin iflası anlamına geliyor.
Brexit'in Kısa Dönemli Sonuçları
Brexit'in en önemli kısa dönemli ekonomik sonucu belirsizliğin daha da artması. Bu ortamda, yeni bir çöküşün nereden geleceğini tahmin etmek zor. Ancak merkez ülkeler başta olmak üzere, ekonomik büyüme oranlarının gerilemesi ve dünya ticaretinde daralma görülebilir.
Küresel Krizin Yarattığı Eğik Düzlem
Her siyasal gelişmeyi ekonomik değişkenlerle anlamaya çalışmanın sağlıklı bir düşünce izleği oluşturmama ihtimali çok yüksek. O nedenle Brexit'i getiren Britanya içi politik nedenleri bu yazının kapsamı dışında tutacağım ve küresel krizin yarattığı "eğik düzlem" üzerine bazı noktalara işaret edeceğim.
2008'den itibaren kapitalizmin tarihindeki dördüncü büyük ekonomik kriz evresinin içindeyiz. Bu denli büyük ekonomik krizlerin siyasi sonuçlar yaratmaması beklenemez. Ancak bu sonuçlar tek bir yönde ilerleyen ve doğrusal nitelikte olmaktan ziyade, krizin eşitsiz ve bileşik gelişimi ile birlikte, farkı coğrafyalardaki sınıfsal, kurumsal ve siyasal yapılara göre şekil almakta. Küresel ekonomik krizin yarattığı eğik düzlem, kuvvetli bir ekonomik toparlanmanın yaşanmadığı, resesyonun sınırında gezen düşük büyüme patikasının giderek kalıcılaştığı ve toparlanmaya dair herhangi bir pozitif sinyalin de görünmediği bir durumu anlatıyor.
Resesyonun sınırında gezinen ekonominin en önemli toplumsal sonucu, insanların daha iyi bir gelecek beklentisinin giderek kaybolması. Dolayısıyla, "eğik düzlemin" yarattığı bu ekonomik ve siyasal atmosfer, her türlü statükonun sarsılmasına yol açabilir. Ancak bu sarsılmalar olumlu sonuçlar verebileceği gibi olumsuz sonuçlar da verebilir.
Sermayenin Avrupa Deneyi
Brexit kararı, bu eğik düzlem içinde anlaşılmalı. İlk saatlerdeki piyasa tepkileri, küresel krizin halen sürdüğünü ve ekonomilerin ne kadar kırılgan olduğunu bir kez daha gösterdi. Avrupa özelinde bu kırılganlığı besleyen en önemli gelişme ise, Alman sermaye çevrelerinin tüm Avrupa'ya krize çözüm olarak kemer sıkma politikalarını dayatmaları oldu. Avrupa genelinde çalışanları disipline etme amacıyla kemer sıkma paketinin krizdeki ülkelere dayatılması, krizin daha da derinleşmesini getirdi. Bu tehlikeli deneyde ortaya çıkan sonuç her ülkede sağın yükselişi oldu. Göçmen dalgalarının süreceğini de düşünürsek bu eğilim sürecek! Dolayısıyla, Brexit ile ortaya çıkan gelişme, krize karşı "daha fazla neoliberalizm" yanıtını veren sermaye çevrelerinin bu projesinin iflası anlamına geliyor.
Brexit'in Kısa Dönemli Sonuçları
Brexit'in en önemli kısa dönemli ekonomik sonucu belirsizliğin daha da artması. Bu ortamda, yeni bir çöküşün nereden geleceğini tahmin etmek zor. Ancak merkez ülkeler başta olmak üzere, ekonomik büyüme oranlarının gerilemesi ve dünya ticaretinde daralma görülebilir.
Britanya açsından ise, referandumun en önemli sonucu sağın önlenemeyen yükselişi. Aşırı sağcı UKIP lideri Farage referandum sonrasında yeni bir #Brexit hükümeti kurulması gerektiğini söyledi. Ardından da Başbakan Cameron'un istifası geldi. Britanya Merkez Bankası ve Hazine Bakanlığı'nın hazırladığı raporlar doğru ise, Britanya'da kısa süreli olmayan bir ekonomik daralmanın gelmesi kaçınılmaz. Sürecin Avrupa'daki sağcı hareketleri alevlendireceğini söylemek de kahinlik olmayacaktır.
Kısacası, Avrupa sermaye çevrelerinin krize karşı "daha fazla neoliberalizm" deneyi iflas etmiştir. Pandora'nın kutusu açıldı!
Kısacası, Avrupa sermaye çevrelerinin krize karşı "daha fazla neoliberalizm" deneyi iflas etmiştir. Pandora'nın kutusu açıldı!
