Eylül ayı ihracat verileri dün açıklandı. Eylül'de ihracatta yüzde 19.8 ile 2015'in şimdiye kadarki en sert düşüşü gerçekleşti. İhracattaki daralma Ocak-Eylül arasında ise yüzde 10 düzeyinde gerçekleşti.
İhracat yapılan coğrafyalara bakıldığında küresel ekonomik krizin derinleşmesinin etkilerini rahatlıkla görebiliriz. Buna göre Türkiye'nin en çok ihracat yaptığı ilk 10 ülkeye bakıldığında, BAE dışında tümüne yapılan ihracat azalmış. Almanya, İngiltere, İtalya, Fransa, İspanya ve Romanya gibi Avrupa ülkelerine yapılan ihracattaki daralma yüzde 14'ü geçerken, Ortadoğu'ya döndüğümüzde Irak'a yapılan ihracatın yüzde 32.3 oranında daralmış. Aşağıdaki tabloda bir başka dikkat çekici gelişme, yüzde 48 ile en sert daralmanın Rusya'ya yapılan ihracatta gerçekleşmesi. Önceki aylarda olmayan bir gelişme ise ABD'ye yapılan ihracattaki daralma. Kısacası ihracatın coğrafi bileşimindeki daralmanın küresel ekonomik krizin coğrafi ağırlığı ile uyumlu olduğunu söyleyebiliriz.
 |
| Kaynak: http://goo.gl/rUf2dJ |
İhracatın Sektörel Bileşimi
İhracatın sektörel bileşimine bakıldığında ise, Türkiyeli firmaların en çok ihracat yaptığı sektörlerin tümünde daralma yaşandığı görülüyor. Önceki aylardan farklı olarak Otomotiv sektörünün ihracatında dahi daralmanın gözlenmesi dikkat çekici. En sert daralma çelik ihracatında görülmüş. Türkiye'nin geleneksek ihracat sektörü olan Tekstilde yaşanan yüzde 20'lik daralma önceki aylarla paralellik sergiliyor. Burada da, ihracattaki daralmanın sektörel bileşiminde en çok daralan alanlar ile küresel krizin derinleşmesi arasında paralellikler kurulabilir.
 |
| Kaynak: http://goo.gl/rUf2dJ |
Kayıp 2015, Krizli 2016'nın Habercisi Mi?
İhracatta Eylül verileri, 2015 yılındaki en sert daralmaya işaret etse de, daralmanın yaşandığı tek ay Eylül değil. Mayıs'taki yüzde 19'lük daralmadan sonra Haziran ve Ağustos aylarında kısmen azalan daralma Eylül ile birlikte rekor kırmış oldu. Bu eğilimin devam etmesini bekleyebiliriz.
Ancak 2015 yılındaki daralma, 2008-9 dönemindeki daralmadan daha farklı. Aşağıdaki grafik, 2007'den itibaren ihracatın seyrini gösteriyor. Grafikte iki daralma dönemi görüyoruz. İlki, dünya ekonomisinde 2008-9 şok dalgası sırasında sert bir daralmanın yaşandığı dönemdi. Bu süreçte Türkiye'li firmaların ihracatı, şimdiye oranla daha yüksek düzeyde daraldı. 2009 sonrasında ABD temelli kurtarma programlarını devreye girmesiyle bu daralma çok uzun sürmeden durduruldu. Oysa 2015'teki daralma, küresel ekonomik krizin ilk şok dalgasına değil, küresel ekonomik krizin derinleşme aşamasına tekabül ediyor. Krizin derinleşmesi konusuna farklı vesilelerle değindiğim için burada açmayacağım ama ihracat açısından özelliği 2008-9'a göre daha düşük oranlı ancak daha uzun süreli bir daralmanın yaşanabileceği.
 |
| Kaynak: http://goo.gl/S2NVJp |
Küresel krizin derinleşmesi nedeniyle, ihracattaki bu trendin kısa sürede değişmeyecek olması, bu daralma trendinin 2016'da da sürebileceğine işaret ediyor. 2015 yılı zaten kayıp yıl oldu ve 1 Kasım seçimleri sonrasında ortaya çıkacak hükümet formülasyonlarını sert bir ekonomik iklimin beklediği açık.